Zgodnie z danymi GUS w 2035 r. liczba Polaków w wieku emerytalnym wyniesie ponad 9,6 mln, co oznacza wzrost o połowę w porównaniu do 6,4 mln w 2010 r. Taki trend sprawia, że wysokość przyszłych emerytur staje pod dużym znakiem zapytania. Ponadto nie ulega wątpliwości, że opisany rozwój wypadków spowoduje zmiany w polskiej gospodarce, gdzie znacznie zwiększy się wartość usług oraz towarów kierowanych do seniorów. Rozwiązaniem, które jest także odpowiedzią na obydwie wspomniane kwestie jest tzw. odwrócona hipoteka.
Koncepcja ta – jak sama nazwa wskazuje, oparta na zasadzie odwrotnej do kredytu hipotecznego – skierowana jest właśnie do osób starszych. W ramach umowy odwróconej hipoteki instytucja finansowa zobowiązuje się do wypłacenia określonej kwoty na rzecz drugiej strony, która w zamian zrzeka się praw do posiadanej nieruchomości po śmierci. Beneficjentami tego rozwiązania mają być głównie starsze, samotne osoby, które nie mają komu zostawić posiadanego mieszkania czy domu. Rozwiązanie to jest jednak skierowane również do małżonków.
Co ważne, w tym drugim wypadku instytucja finansowa będzie nabywała prawo własności do nieruchomości dopiero po śmierci ich obojga. Seniorzy wybierając takie wyjście będą mogli z jednej strony uzyskać dodatkowe źródło dochodu, a poza tym mieć zagwarantowaną możliwość dożywotniego mieszkania w dotychczasowym miejscu. Może być to interesujące rozwiązanie zwłaszcza dla osób, które często spędziły w swojej nieruchomości większą cześć życia i nie chcą się z nią rozstawać. Same wypłaty mogą przybierać różne formy – np. regularnych comiesięcznych rat lub jednorazowej płatności całej sumy. Trzeba jednak zaznaczyć, że wysokość otrzymanego świadczenia jest zależna od wartości samej nieruchomości, ale także wieku osoby/osób. Średnia długość życia kobiet jest wyższa, w związku z czym mogą one spodziewać się niższych wypłat, niż ma to miejsce w wypadku mężczyzn.
Sama idea wydaje się jak najbardziej pożądana – wiele starszych osób posiada często nieruchomości w atrakcyjnych miejskich lokalizacjach, które mogą przedstawiać wysoką wartość. Dzięki odwróconej hipotece mogą one skorzystać z tej sytuacji i polepszyć warunki bytowe będąc już na emeryturze. Ma to duże znaczenie zwłaszcza w okresie, kiedy znacznie wzrastają wydatki na opiekę medyczną i lekarstwa.
Oprócz niewątpliwych korzyści płynących przedstawionego rozwiązania należy jednak wspomnieć także o drugiej stronie o medalu. Choć aktualnie w Polsce nie ma jeszcze ustawy regulującej odwróconą hipotekę, to na naszym rynku działają już instytucje oferujące podobne mechanizmy. Trzeba zaznaczyć, że w chwili obecnej środki, jakie otrzymują osoby decydujące się na taki wybór muszą być rozliczone na tych samych zasadach, co w wypadku sprzedaży nieruchomości. Jeżeli umowa została podpisana w okresie krótszym niż 5 kalendarzowych lat od kupna domu czy mieszkania, to muszą oni zapłacić podatek.
Wprawdzie zapisy projektu, nad którym już od dłuższego czasu pracuje Ministerstwo Finansów mają znieść opodatkowanie, ale droga do ich uchwalenia pozostaje jeszcze długa. Poza tym nie należy zapominać, że instytucje oferujące odwróconą hipotekę i rozwiązania do niej podobne są nastawione na zysk. Cały system opiera się na różnicy między realną wartością nieruchomości, a kwotą, jaka wypłacana jest jej właścicielom. Przed złożeniem podpisu na umowie warto więc dobrze się zastanowić, czy nasza nieruchomość została odpowiednio wyceniona i czy aby na pewno to wyjście jest najkorzystniejsze. Być może bardziej opłacalna z finansowego punktu widzenia będzie po prostu sprzedaż posiadanej nieruchomości i najem innej.
Podsumowując należy zaznaczyć, że odwrócona hipoteka jest niewątpliwie pomysłem, który może poprawić warunki życia polskich seniorów. Na słabszy rozwój tego typu usług w naszym kraju, bardzo popularnych w Europie Zachodniej oraz USA może jednak wpłynąć fakt, że własny dom czy mieszkanie jest u nas traktowane jako dorobek całego życia. Można więc zakładać, że ciężko będzie przekonać do takiego wyjścia osoby, które mają komu przekazać swój majątek.