Czy nawiewniki w oknach są obowiązkowe?

Czym są nawiewniki okienne?

Na wstępie warto przybliżyć nieco zasady działania i budowę samych nawiewników. Są to niewielkich rozmiarów urządzenia mechaniczne montowane w oknach lub drzwiach balkonowych/tarasowych, które zapewniają stały, kontrolowany dopływ świeżego powietrza zewnętrznego. Dzięki automatycznemu sterowaniu, do pomieszczenia zawsze dostarczana jest optymalna ilość powietrza.

Nawiewniki składają się zasadniczo z dwóch części – zewnętrznej czerpni i wewnętrznego regulatora. W czerpni mogą być umieszczone dodatkowo filtry antysmogowe/antyalergiczne i tłumiki akustyczne. Montuje się je w górnej części okna, a sposób montażu zależy od typu nawiewnika.

Nawiewniki zakłada się we frezowanych szczelinach (okna drewniane i z PCV, aluminiowe powinny być do tego fabrycznie przygotowane), wrębach (wymaga jedynie wycięcia trzech fragmentów uszczelki) lub między ramą okna/drzwi balkonowych a nadprożem (najmniej inwazyjna metoda, niewymagająca ingerencji w konstrukcję okna).

Obowiązek wentylacji w przepisach

Kwestię wentylacji budynków reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 roku W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Podaje ono minimalną wartość współczynnika infiltracji powietrza dla okien budynków mieszkalnych jednorodzinnych, budynków zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – 0,3 m3.

Przez współczynniki infiltracji należy rozumieć ilość powietrza, jaka napłynie w ciągu 1 godziny przez szparę wielkości 1 metra w oknie lub drzwiach balkonowych przy różnicy ciśnień wynoszącej 1 daPa. Zapisy tego rozporządzenia nakładają więc obowiązek wentylacji wszystkich pomieszczeń użytkowych.

Zatem z przepisów jasno wynika, że każdy budynek, w tym nawet mały domek jednorodzinny, musi mieć zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego. Obowiązek ten dotyczy nie tylko już gotowych budynków, ale też tych poddawanych nadbudowie, remontowi, zmianie sposobu użytkowania (np. z biurowego na mieszkalny), a nawet nowych, będących dopiero w fazie projektu.

Wspomniane rozporządzenie podaje nawiewniki okienne jako jeden ze sposobów zapewnienia dopływu powietrza zewnętrznego do budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej wyposażonych w system wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej wywiewnej. Mowa o tym choćby w § 155 ust.3:

W przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczane w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych.

Nawiewników nie stosuje się, gdy budynek korzysta z wentylacji mechanicznej nawiewnej lub nawiewno-wywiewnej (zwłaszcza z rekuperatorem).

Ile powietrza musi trafiać do wnętrza budynku?

Polska Norma PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, ze zmianami Pr PN-B-03430/ Az3 z lutego 2000 r. podaje minimalną wartość strumienia objętości powietrza usuwanego z kuchni, łazienki, oddzielnego ustępu, pomieszczeń bezokiennych np. spiżarni lub garderoby, pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

Ich suma daje ogólny strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla danego budynku.

Wielkość tych strumieni (dla każdego rodzaju wentylacji) powinna wynosić:

• 70 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową,
• 30 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną w mieszkaniu zamieszkałym przez 3 lokatorów,
• 50 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną w mieszkaniu zamieszkałym przez więcej niż 3 lokatorów,
• 50 m3/h – dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczną,
• 50 m3/h – dla łazienki,
• 30 m3/h – dla oddzielnego ustępu,
• 15 m3/h – dla oddzielnego pomieszczenia bezokiennego,
• 30 m3/h – dla pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

Dla kuchni bez okien z kuchenką gazową zaleca się stosowanie wentylacji mechanicznej wywiewnej przy zachowaniu strumienia usuwanego powietrza na poziomie 70 m3/h.

Normy dla nawiewników okiennych

Polska Norma PN-B-03430:1983 określa dopuszczalną szerokość strumienia dostarczanego powietrza oraz szczelność całkowicie zamkniętego nawiewnika.

Strumień objętości powietrza przepływającego przez otwarty nawiewnik powinna wynosić:

• 20-50 m3 powietrza na godzinę – wentylacja grawitacyjna,
• 15-30 m3 powietrza na godzinę – wentylacja mechaniczna wywiewna.

Żadne całkowicie zamknięte urządzenie tego typu nie może być w pełni szczelne – minimalny przepływ powietrza przez nawiewnik w pozycji zamkniętej powinien wynosić od 20 do 30% jego pełnej wydajności. Przy całkowitej szczelności zakładanie nawiewników nie miałoby sensu, bo zapewniają ją same okna.

Drugą normą dotyczącą nawiewników obowiązującą w Polsce (a przyjętą w dniu 25.06.2008 roku) jest europejska norma EN 13141-9 (ze zmianą AZ3:2000). Nakazuje ona przeprowadzanie dodatkowych testów nawiewników higrosterowanych (czyli automatycznych, reagujących na zmiany wilgotności powietrza w pomieszczeniu) pod kątem wpływu temperatury i wilgotności powietrza na ich działanie. Przeprowadza się je dwiema metodami:

• Pierwsza z nich (izotermiczna) zakłada, że zmianie ulega wyłącznie poziom wilgotności względnej wewnętrznej, a wilgotności zewnętrzna oraz temperatury na zewnątrz i wewnątrz pozostają takie same.
• Druga zakłada natomiast stałość temperatury wewnętrznej oraz względnej wilgotności zewnętrznej przy zmianie temperatury na zewnątrz i wilgotności względnej w pomieszczeniu. Są to warunki najbardziej zbliżone do otoczenia, w którym rzeczywiście będzie pracował dany nawiewnik.

Czy nawiewniki w oknach są obowiązkowe?

Jak już wspomnieliśmy, nawiewniki w oknach są podawane jako jedna z możliwości utrzymania prawidłowej wentylacji w budynku. Ogólnie więc urządzenia te nie są obowiązkowe, o ile zapewni się wystarczającą efektywność wentylacji w inny sposób. Trzeba jednak pamiętać, że są od tego pewne wyjątki.

Lokatorzy budynków mieszkalnych zamieszkania zbiorowego (m.in. bloków i budynków wielorodzinnych) są zobowiązani do montażu nawiewników okiennych, gdy:

• projekt budowlany zakładał ich umieszczenie w oknach lub drzwiach balkonowych;
• organ administracji budowlanej wydał taką decyzję w wyniku stwierdzenia źle działającego systemu wentylacyjnego;
• nakaże to właściciel lub zarządca danego obiektu.

Na mocy art.61 pkt.1 ustawy Prawo Budowlane (tekst jedn. Dz.U.2017.1332 z dnia 2017.07.06) właściciel/zarządca budynku może we właściwie dowolnym momencie nałożyć na mieszkańców obowiązek montażu nawiewników w oknach lub drzwiach balkonowych. Potwierdzeniem tego przepisu są m.in. Wyrok II OSK 2651/12 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 marca 2014 r. lub Wyrok II OSK 848/14 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2015 r.

Dlaczego warto montować nawiewniki okienne?

Mimo że urządzenia te nie zawsze są obowiązkowe, mają one sporo zalet, z których warto skorzystać.

Prawidłowo zamontowany nawiewnik nie powoduje dyskomfortu termicznego, mogącego pojawiać się w sezonie grzewczym. Warunkiem tego jest jednak zakładanie ich na wysokości minimum 180 cm nad podłogą (w praktyce zwykle są to 2 metry).

Dzięki temu napływające powietrze ogrzeje się podczas spływania ku posadzce, co wyeliminuje nieprzyjemne powiewy chłodu. Prawidłowy montaż nawiewników zapobiega również powstawaniu przeciągów.

Wspomniane na początku filtry antyalergiczne i antysmogowe, w które można wyposażyć nowoczesne nawiewniki, mogą znacznie poprawić jakość dostarczanego powietrza, co jest szczególnie istotne w centrach miast i dzielnicach przemysłowych.

Potrafią one zatrzymać większość lotnych alergenów (np. pyłków roślin i zarodników grzybów) oraz do 99% pyłu zawieszonego PM10 i do 80% pyłu zawieszonego PM2.5. Świetnie więc uzupełnią oczyszczacze powietrza. Ponadto filtry te wymienia się bardzo łatwo.

Okienne nawiewniki powietrza mogą być także wyposażone w specjalne tłumiki akustyczne. Nowoczesne modele cechuje duża skuteczność – mogą zmniejszać głośność zewnętrznych dźwięków nawet o 48 dB.

Są więc idealnym rozwiązaniem dla mieszkań przy ruchliwych ulicach czy miejscach organizowania imprez masowych. Tłumiki mogą działać jednocześnie z filtrami antysmogowymi – dodatki te nie wykluczają się wzajemnie.

Ile nawiewników okiennych będzie potrzebne i jak je rozmieścić?

Ilość potrzebnych nawiewników można stosunkowo łatwo obliczyć – wystarczy wspomnianą wyżej sumę strumieni podzielić przez wydajność pojedynczego urządzenia.

Rozmieszczenie nawiewników powinno umożliwiać przepływ powietrza z pomieszczeń o najmniejszym do tych o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Zgodnie z treścią § 150 ust.1 i ust.2 wspomnianego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury, powietrze powinno przepływać z pokoi do kuchni, aneksów kuchennych i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Warto pamiętać, by w każdym pokoju o standardowej wysokości znalazł się przynajmniej jeden nawiewniki. W pokojach o powierzchni powyżej 20 m2 powinno się założyć przynajmniej dwa.

Nawiewniki powietrza w oknach – podsumowanie

Zapewnienie wentylacji budynków jest obowiązkiem nałożonym przez przepisy prawa. Nawiewniki montowane w oknach lub drzwiach balkonowych to jeden ze sposobów zapewnienia dopływu powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania wentylacji grawitacyjnej, mechanicznej wywiewnej lub hybrydowej (połączenie dwóch poprzednich)

. Ich montaż może być obowiązkowy tylko w niektórych przypadkach, ale często to właśnie po nie sięgamy, ze względu na popularność grawitacyjnych systemów wentylacji w naszym kraju.